Bloggfærslur mánaðarins, janúar 2009

Á að byggja eða breyta?

Það þarf nýtt blóð í stjórnmálin.  Nýir vendir sópa best, þess vegna gætu fersk öfl sem eru ekki bundin á klafa flokkseigendafélaga frekar hreinsað til í kerfinu - heldur en gömlu flokkarnir sem eru meira og minna búnir að skipa "sína menn" í valdastöður út um allt.  Nú erum við aftur búin að fá pólitískt skipuð bankaráð í nýju ríkisbankana.  En það þarf að fara sér hægt í því að hreinsa til.  Einkavæðing bankanna leiddi það t.d. af sér að þar var hreinsað til, gamlir og vanir bankamenn fengu að fjúka - af því þeir vildu halda i traust bankakerfi á kostnað hagnaðar.  Ungu drengirnir sáu ofsjónum yfir því að bankarnir ættu peninga sem ekki væru á fullu í hámarksávöxtum með tilheyrandi áhættu.  Þeir létu því reynslumikla menn fjúka og lögðu halda á þetta "lata fjármagn".  Það vita allir hvernig sá leikur fór. 

Það er staðreynd að það þarf að stokka upp í kerfinu.  Gamla stjórnskipulagið er úr sér gengið, völdin eru komin í hendur manna sem setið hafa of lengi í sínum embættum í kerfi sem er gengið sér til húðar.  Of mikið vald er komið í hendur framkvæmdavaldsins á kostnað löggjafarvalds og dómsvalds. 

Það er hins vegar vandasamt verk að gera þær breytingar sem þarf.  Þær mega ekki vera unnar í fljótfærni og það þarf að vanda vel til verka.  Til að byrja með mætti færa allar stefnumótandi einingar ráðuneytanna undir hatt Alþingis.  Ég er ekki lögfróðum maður, en ég tel varla nauðsyn á að gera stjórnarskrárbreytingu til að gera slíkt.  Þær einingar sem ég er að tala um eru þær sem sjá um að útbúa lagafrumvörp þar með talið tillögur til fjárlaga.  Fagleg stjórn yrði áfram í höndum ráðuneyta.  Þess verður samt að gæta að henda ekki út þeirri þekkingu sem skapast hefur, það getur verið dýrt að halda í þekkinguna, en það er dýrara að henda henni og ætla sér að finna upp hjólið aftur.

Mér dettur í hug samlíking við það þegar húsnæði er tekið í gegn og það endurbætt.  Það er hægt að gera það á þrennan hátt.  Í fyrsta lagi rífa húsið og byggja nýtt, í öðru lagi rífa allt innan úr því sem hægt er að rífa og byggja upp aftur með nýju skipulagi.  Í þriðja lagi gæti verið hægt að ná sama árangri með því að gera minniháttar skipulagsbreytingar á húsinu.  Auðvitað fer það eftir ástandi hússins hvaða leið er best að fara.  En sama hvaða leið er valin, það verður að byrja á að gera sér grein fyrir hvað það er sem koma á út úr breytingunum, það þarf að gera þarfagreiningu, þá er gerð kostnaðargreining samhliða því sem nýtt skipulag er unnið.  Þegar búið er að gera sér grein fyrir þörfum og kostnaði, þá fyrst er hægt að hefja framkvæmdir.  Þetta sama á við um þegar byggja á upp nýtt stjórnskipulag.  Ef það er nóg að stækka eldhúsið með því að rífa búrið og minnka þvottahúsið, til að ná fram betri nýtingu, til hvers þá að rífa húsið og byggja nýtt? 

Eða er húsið orðið svo fúið að því er ekki við bjargandi?


Tími stjórnleysis og tími án ákvarðana þarf að vera stuttur -

Það er orðið ljóst að það verður kosið í síðasta lagi í maí n.k.   Stjórnmálaflokkarnir eru að gera klár til að útbúa loforðalista þar sem okkur verða boðnar þær kræsingar sem þykja girnilegastar núna.

Listinn mun samanstanda af frösum í líkingu við "Gerum allt sem í okkar valdi er til að koma til móts við vanda heimilanna" og "Skapa þarf nokkur þúsund ný störf, til að vinna bug á atvinnuleysi".

Ef að líkum lætur munu frambjóðendur gefa allskonar loforð sem hljóma vel, þó svo þeir hafi engan skilning á því hverju þeir eru að lofa og því síður gera þeri sér nokkra grein fyrir hvaða áhrif þær aðgerðir sem þeir lofa munu skila.  Þeir vita eins og er að ef það hljómar vel munu kjósendur falla fyrir því, þeir skilja oftast ekki heldur um hvað málin snúast.

Þegar búið er að kjósa kemur svo að embættismönnunum að reyna að koma þessum loforðum í það form það það virki trúverðugt fyrir lýðnum þá verða til alls konar undarlegar samsetningar eins og tekjutenging á bótum til að hægt sé að lækka skattaprósentuna.  Þeir sem græða á slíkum aðgerðum eru hátekjumenn og kannski líka þeir allra tekjulægstu, en þeir sem eru þarna á milli sitja uppi með að borga mun hærri jaðarskatt en aðrir.  Þannig er maður sem á þrjú börn og fær barnabætur að borga 7% hærri jaðarskatt en sá sem hefur svo háar tekjur að hann er hættur að fá bæturnar.  Væri ekki sniðugra að hækka skatthlutfallið og hætta tekjutengingunni.

Það er rétt hjá nafna mínum að fram að kosningum verður ekki tekið á erfiðum málum með því að taka óvinsælar ákvarðanir, þar sem slíkt veldur tapi á fylgi.  Þess vegna verður ekki leyst úr nema brýnustu úrlausnarefnum og í raun ekki hægt að taka neina stefnu, þar sem ljóst er að ekki verður unnt að komast á neinn áfangastað fyrir kosningar. 

Það er hins vegar spurning hvort það sé ekki fórn sem þarf að færa til að ljóst sé að þeir sem fara með stjórnvöldin hafi til þess umboð fólksins.  Þess vegna er ekki eftir neinu að bíða.  Því fyrr sem kosið er, því fyrr verður hægt að taka á þeim málum sem þarf og taka nýja stefnu og vonandi hreinsa skítinn úr hornunum, í stað þess að sópa honum undir teppið´.

 


mbl.is Upphaf á kosningabaráttunni
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Veit hann ekki betur?

Hér á eftir er hluti af ræðu Geirs Haarde forsætisráðherra í dag, þar sem hann fjallar um til hvaða aðgerða hefur verið gripið til að koma til móts við einstaklinga og fjölskyldufólk.  Ég leyfði mér að bæta við eigin athugasemdum með skáletri, þar sem ég dreg í efa ágæti þessara aðgerða eða sé ekki að þær séu komnar til framkvæmda. Herra forseti.
Því hefur verið haldið fram að ríkisstjórnin hafi ekkert gert til þess að bregðast við þeim miklu erfiðleikum sem íslenskt efnahagslíf gengur nú í gegnum. Þetta eru að sjálfsögðu mikil öfugmæli eins og ég vona að eftirfarandi yfirlit sýni um þær aðgerðir sem ríkisstjórnin hefur beitt sér fyrir á undanförnum vikum og mánuðum til að koma til móts við einstaklinga og fjölskyldufólk:
  1. Greiðslubyrði einstaklinga með verðtryggð lán hefur verið létt með því að beita greiðslujafnaðarvísitölu, þ.e. launavísitölu sem tekur mið af atvinnustigi. Stendur núna í 97,7, ég veit ekki hvernig hún er reiknuð, en þýðir annað hvort að nú greiðist 97,7% m.v. greiðslu í nóvember, eða 97,7% af uppreiknaðri greiðslu m.v. vísitölu núverandi mánaðar, hvorugt er mikil lækkun.
  2. Fjölgað verður úrræðum Íbúðalánasjóðs til að koma til móts við almenning í greiðsluvanda, svo sem með lengingu og skuldbreytingu lána, auknum sveigjanleika og rýmri heimildum gagnvart innheimtu.   Hjálpar ekki þeim sem skulda bönkunum, þeir veittu bæði hærri lán og hærra lánshlutfall og þeir lántakendur eru frekar i vandræðum. 
  3. Íbúðalánasjóði hafa verið veittar lagaheimildir til að leigja húsnæði í eigu sjóðsins til að fjölga úrræðum fyrir einstaklinga í greiðsluvanda. Heimilt verði að leita eftir samstarfi við sveitarfélög eða aðra rekstraraðila með samningi.
  4. Gerðar hafa verið nauðsynlegar breytingar til bráðabirgða á lögum eða reglugerðum svo fella megi niður ýmis gjöld vegna skilmálabreytinga sem torveldað hafa skuldbreytingar og uppgreiðslu lána, svo sem stimpilgjöld og þinglýsingargjöld.
  5. Felld hefur verið úr gildi heimild til að skuldajafna barnabótum á móti opinberum gjöldum.  Fæstir launamenn skulda slík gjöld, það gera atvinnurekendur aftur á móti.
  6. Felld hefur verið úr gildi heimild til að skuldajafna vaxtabótum á móti afborgunum lána hjá Íbúðalánasjóði.  Sjá athugasemd við lið 5
  7. Barnabætur eru nú greiddar út mánaðarlega gagnvart þeim sem það kjósa en ekki á þriggja mánaða fresti.  Ekki enn komið til framkvæmda, m.v. vef Ríkisskattstjóra
  8. Opinberum innheimtuaðilum hafa verið veittar tímabundið frekari heimildir til sveigjanleika í samningum um gjaldfallnar kröfur sem taka mið af mismunandi aðstæðum einstaklinga. Sjá athugasemd við lið 5 og 10.
  9. Lögfestar hafa verið tímabundnar heimildir til innheimtumanna ríkissjóðs um mögulega niðurfellingu dráttarvaxta, kostnaðar og gjalda í sérstökum, skýrt afmörkuðum tilfellum.  Sjá athugasemd við lið 5 og 10.
  10. Öll ráðuneyti og stofnanir ríkisins hafa fengið fyrirmæli um að milda sem kostur er innheimtuaðgerðir gagnvart einstaklingum, þar með talið að takmarkað verði sem kostur er það hlutfall launa sem ríkið getur nýtt til skuldajöfnunar. Framganga Sýslumannsins í Árnessýslu við að færa menn í fjárnám – ekki í samræmi við þetta
  11. Lög um dráttarvexti hafa verið endurskoðuð með það að markmiði að dráttarvextir lækki.  Þeir lækkuðu um 1,5%
  12. Heimild til að setja reglugerð um hámarksfjárhæð innheimtukostnaðar hefur verið nýtt.  Lög samþykkt í dag
  13. Alþingi samþykkti í desember að heimila greiðslu hlutabóta vegna atvinnuleysis til þess að hvetja atvinnurekendur til þess að lækka frekar starfshlutfall en að grípa til uppsagna. Sjálfstætt starfandi einstaklingar geta nú einnig tekið að sér tilfallandi verkefni án þess að missa bótaréttinn. Verður sennilega fellt niður í maí, vegna misnotkunar
  14. Fyrirtækjum og stofnunum hefur einnig verið gert kleift að ráða til sín tímabundið fólk í atvinnuleit. Bætur fylgja þá starfsfólkinu. Einnig hafa réttindi atvinnulausra verið aukin til þess að auðvelda þeim að fara út á vinnumarkaðinn á nýjan leik, t.d. með búferlaflutningsstyrkjum.  Veit ekki hvort þessi heimild hefur í raun verið gefin út.
  15. Gripið hefur verið til aðgerða til að styðja við sprotafyrirtæki og verður gert enn frekar. Á síðasta ári tók Nýsköpunarsjóður þátt í stofnun nýs, öflugs fjárfestingarsjóðs, Frumtaks, sem mun styrkja þessa mikilvægu vaxtarsprota næstu árin. Einnig er mikilvægt að bygging álvers í Helguvík miði vel og hafa stjórnvöld unnið hart að því að tryggja að það gangi eftir, m.a. með fjárfestingasamningi í síðasta mánuði.
  16. Einnig hefur verið gripið til ýmissa aðgerða á sviði menntamála. Þannig geta atvinnulausir einstaklingar fengið greiddar atvinnuleysisbætur, samkvæmt áunnum réttindum sínum samhliða því að stunda ákveðið nám eða sækja námskeið. Auk þess tókst að tryggja nær öllum sem þess óskuðu inngöngu í framhaldsskóla á vorönn 2009 og leitaðist menntamálaráðuneytið við að skapa sveigjanleika í fjárveitingum til skóla til að svo gæti orðið.
Af þessari upptalningu má sjá að það er fjarstæða að halda því fram að ríkisstjórnin hafi setið aðgerðalaus og það þekkja menn auðvitað af störfum hér á Alþingi vegna þess að mörg þessara mála hafa komið til kasta þingsins á liðnum vikum. Þvert á móti hefur verið unnið ötullega á öllum vígstöðvum að því að draga úr neikvæðum áhrifum efnahagserfiðleikanna á hag heimilanna.Þegar athugasemdir mínar eru skoðaðar er ljóst að annað hvort gerir Geir sér ekki grein fyrir ástandinu eða aðgerðirnar fara svo leynt að þær hafa ekki skilað sér til viðeigandi ríkisstofnana. 
mbl.is Margvíslegar aðgerðir stjórnvalda
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Danir liggja

Þetta er meira en sú fjárhæð sem við erum að fá lánað vegna bankahrunsins hér.  Í nóvember tók ég saman nokkrar stærðir til viðmiðunar  við ýmsar aðrar þjóðhagsstærðir.  Þar kom fram að lántökur yrðu væntanlega 1.400 milljarðar kr.  Þetta lán er ekki veitt á neinum óskakjörum, Vísir greinir frá því að það verði 10% vextir á þessum lánum.  Mér er bara spurn, eru þetta þessi góðu vaxtakjör sem við má búast þegar gengið verður i ESB?  Þetta þýðir að útlán dönsku bankanna verða vart lægri en 14% vextir.

Ef ég man rétt - er þetta svipuð fjárhæð og RUV var að telja upp sem heildarskuldir íslenska ríkisins þegar búið verður að taka öll þau lán sem taka þarf og áður en eignir bankanna verða innleystar.

Ég óska dönum alls hins besta við lausn sinna vandamála og vona að þeir þurfi ekki að taka lán til að standa straum að þessum kostnaði.


mbl.is Danskir bankar fá aðstoð
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband